به نقل از «فارس»

«ایهام در شعرِ نو»؛ نگاهی به شعرهای موسوی گرمارودی در سالروز تولدش

تاریخ انتشار: ۳۰ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۷۱۶۹۶

فارس‌پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- تسنیم نوشت: علی موسوی گرمارودی را می‌توان از پیشگامان شعر انقلاب اسلامی و از معماران این بنا دانست‌. او از معدود شاعران نوپرداز است که در سال‌های پیش از انقلاب با گرایش‌های دینی به میدان آمد و با اشعارش، از این ارزش‌ها پاسداری کرد؛ رویه‌ای که در آثار او در سال‌های پس از انقلاب نیز دیده می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

موسوی گرمارودی از جمله شاعران پرکار در دهه‌های مختلف بوده است که اشعار او را می‌توان در ساحت شعر سنتی و شعر سپید و نو بررسی کرد.

محمدکاظم کاظمی در یادداشتی درباره این تنوع در شعر او نوشته است: او علاوه بر پرکار بودن‌، شاعری جامع‌الاطراف است‌، بدین معنی که در غالب قالب‌ها و موضوعات رایج در شعر این سال‌ها صاحب اثر است‌. چنین است که ما ناگزیر به ارزیابی شعر دو گرمارودی هستیم‌، گرمارودی‌ِ نوپرداز و گرمارودی‌ِ کهن‌سرا. و جالب این که بیشتر سروده‌های این شاعر، در دو قطب نسبتاً بارز و دور از هم جای گرفته‌اند، در شعر سپید و قصیده‌. احمدرضا بهرام‌پور عمران، پژوهشگر، در یادداشتی به مناسبت تولد هشتاد و یک‌سالگی موسوی گرمارودی، نگاهی انداخته است به اشعار او در حوزه شعر نو که در ادامه می‌خوانید:

در هر سبک و مکتبِ شعری، برخی از تمهیدات و ترفندهای ادبی برجستگیِ بیش‌تری می‌یابند و فعّال‌تر می‌شوند. فی‌المثل در شعرِ سبکِ خراسانی از میانِ آرایه‌های ادبی، تأکید و تکیه بیش‌تر بر تشبیه و کنایه و مجاز و برخی آرایه‌های لفظی یا موسیقایی (به‌ویژه سجع و جناس) است. در سبکِ آذربایجانی یا ارّانی و در نهایت عراقی در کنارِ آرایه‌های لفظی، بیشتر توجّه بر انواعِ آرایه‌های معنایی (معنوی) به‌ویژه ایهام، تلمیح، متناقض‌نمایی و... است. در شعرِ نو و نیمایی، که طرحی تازه و تجدیدِ‌نظری جدّی در مبانی و معیارهای شعرِ فارسی است، از اولویّت و اهمیّتِ بسیاری از آرایه‌های سنتی کاسته‌ می‌شود. در این دوره بیش‌تر بر ثبتِ جزئیّاتِ گفت‌وگو، حالاتِ نمایشی، توصیفِ دقیقِ زمان و مکان ونیز بیان نمادین، تأکید‌ می‌شود.

نیما به‌صراحت، بیزاری‌ِ خود از آرایه‌های ادبیِ کهن را ابراز داشته‌ است. او جایی می‌نویسد: «علمِ بدیع به ظلمات شباهت‌دارد» (نامه‌ها، به‌کوشش سیروسِ طاهباز، انتشاراتِ علم، 1376، ص147). و جای دیگر آورده: «صرف و نحو و بیان و بدیع» «تلقیناتِ شیطان» است (همان، ص 219)؛ نیز دربابِ علمِ بدیع می‌گوید: «علمی که نقصانِ فهم و گم‌راهی را از اعقاب گرفته به اَخلاف می‌دهد» (همان، ص 411). از میانِ شاعرانِ بزرگِ امروز، فروغ به‌همان‌نسبت که مدرن‌تر از دیگران است، از آرایه‌های سنّتی کم‌تر بهره‌ برده و در مقابل، سپهری که شعرش از لحاظِ زبانی به شعرِ فروغ نزدیک است، بیش‌تر، اما پوشیده و روان از آرایه‌های بدیعیِ کهن بهره‌ برده‌ است.

اخوان نیز که از خراسان به یوش پُل‌زده‌ بود، از آرایه‌های شعرِ دیروز برای اعتلایِ ظرافت‌ها و ظرفیّت‌های بلاغیِ شعرش بسیار بهره‌ می‌گیرد. کافی است به سرآغازِ شعرِ «کَرَکِ» او دقیق‌کنیم: بَدَه‌بَدبَد... چه امیدی چه ایمانی؟ کَرَک‌ جان! خوب‌ می‌خوانی... درست است که «بَدَ‌ه‌بَد‌بَد»، به آوا یا نام‌آوای بلدرچین اشاره‌ دارد، اما هم‌زمان به‌گونه‌ای ایهامی به «بد»‌ بودنِ اوضاع و نابسامانیِ سال‌های «شک و بد و بادِ» پس از کودتا نظر دارد. او هم‌چنین احتمالاً از تقابلِ میانِ «بَدَه‌ بَد‌ بَد» و «خوب می‌خوانی» نیز غافل‌ نبوده‌ است.

در شعرِ نوِ شاعرانِ برجستهٔ آئینی‌سرا یا مذهبی و مکتبی (موسوی گرمارودی، سیدحسن حسینی و قیصر امین‌پور ) که طبیعی است تأکیدِ بیش‌تری به سنّت‌ها دارند نیز، توجّه به آرایه‌های ادبیِ کهن پررنگ است. کافی است به مطلعِ قطعهٔ سپیدِ «رازِ رشید» سرودهٔ سیدحسنِ حسینی دقّت‌شود که شاعر هنرمندانه چند ایهامِ زیبا را یک‌جا کنار هم نشانده‌‌ است.

شعر دربارهٔ «قمرِ بنی‌هاشم» است: به‌گونهٔ ماه نامت زبانزدِ آسمان‌ها بود و پیمانِ برادری‌ات با جبلِ نور چون آیه‌های جهاد محکم... این قطعهٔ کوتاه از امین‌پور نیز برای بحثِ کنونی مناسب است: و «قاف» حرفِ آخر عشق است آن‌جا که نامِ کوچکِ من آغاز می‌شود!

در شعرِ بلندِ «در سایه‌سارِ نخلِ ولایت»، اثرِ موسوی گرمارودی نیز ایهام‌های درخشانی رخ نموده‌ است. عنوانِ زیبای شعر (که می‌دانیم دربابِ علی (ع) است)، اشاره‌ای دارد به پیوندی که ایشان با نخلستان داشت. سطرهای: «مور، چه می‌داند که بر دیوارهٔ اهرام می‌گذرد یا خشتی خام؟! «مورچه» را تداعی می‌کند.

در سطرهای «در اُحُد/ که گل‌بوسهٔ زخم، تنت را دشتِ شقایق کرده‌بود،/ مگر از کدام باده مست بودی/ که با تازیانهٔ هشتاد زخم بر خود حد زدی؟!» اشاره‌ای دارد به روایتی که مطابق‌با آن علی(ع) در جنگِ اُحُد 80 زخم‌ خورده‌ بود و نیز این نکته که حدِّ شرعیِ شراب‌خواران 80 تازیانه است. در سطرهای: «دری که به باغ بینشِ ما گشوده‌ای/ هزاربار خیبری‌تر است/ مرحبا به بازوانِ اندیشه و کردارِ تو!» «مرحبا»، «مَرحَب» پهلوانی یهودی را که در جنگِ خیبر به دست علی(ع) کشته‌ شد، به ذهن تداعی‌می‌کند. نیز در جای دیگر آمده: «شعرِ سپیدِ من، روسیاه‌ماند/ که در فضای تو به بی‌وزنی‌ افتاد/ هرچند کلام از تو وزن‌می‌گیرد...» که پیداست شاعر در نگاهی ایهامی، در کنارِ اشاره‌‌ به «ناچیزیِ» شعرِ خود، توجهی‌ دارد به شعر سپید و «بی‌وزنِ» خویش.

پایان پیام/ت

 

منبع: فارس

کلیدواژه: شعر نو موسوی گرمارودی سال ها بیش تر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۷۱۶۹۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

لزوم تسریع در رسیدگی به پرونده‌های مخلان امنیت

به گزارش خبرگزاری مهر، علی مطهری مسؤول ستاد بزرگداشت شهید مطهری، ضمن ارائه گزارشی از سابقه فعالیت این ستاد طی دهه‌های گذشته برخی از برنامه‌های پیش‌بینی شده برای سالروز شهادت شهید مطهری در سال ۱۴۰۳ را تشریح کرد.

وی با اشاره به تعبیرات به کار رفته از سوی امام راحل و مقام معظم رهبری درباره شهید مطهری، اظهار کرد: استفاده از توصیفات و تعبیرات عمیق و شیوا توسط بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی و رهبر معظم انقلاب در خصوص شهید مطهری، صرفاً ناشی از علایق قلبی این دو شخصیت بزرگوار نسبت به شهید مطهری نیست بلکه مقصود اصلی از به‌کارگیری این عبارات و تاکید بر آنها، این است که مبادا افکار و اندیشه‌های این شهید والامقام به ورطه فراموشی سپرده شود.

مطهری همچنین بر ضرورت اهتمام ویژه رسانه‌ها در امر تبلیغ و ترویج نظرات و اندیشه‌های شهید مطهری به‌ویژه در موضوعاتی نظیر «نظام خانواده و نقش زن در اسلام» تاکید کرد.

وی در ادامه بیان کرد: ستاد بزرگداشت شهید مطهری شامل ۲۵ سازمان و نهاد است و پیشنهاد ما این است که قوه قضائیه نیز در این ستاد، دارای نماینده باشد.

مطهری در بخش دیگری از صحبت‌های خود، به بیان نکاتی در رابطه با اصل بکارگیری مجازات تشهیر در قبال مرتکبین جرایم خشن و همچنین تسریع در رسیدگی به پرونده‌های مخلان امنیت پرداخت.

جعفرپور دبیر ستاد بزرگداشت شهید مطهری نیز در این جلسه به ذکر برنامه‌های پیش‌بینی شده از سوی وزارت علوم در سالروز شهادت شهید مطهری پرداخت و گفت: برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی با حضور دانشجویان و اساتید، برپایی مسابقات کتابخوانی از آثار شهید مطهری به صورت مجازی و حضوری و همچنین دیدار با خانواده‌های معظم شهدای دانشگاهی، از جمله برنامه‌های پیش‌بینی شده از سوی وزارت علوم در سالروز شهادت شهید مطهری است.

اشرف نماینده دانشگاه آزاد اسلامی در ستاد بزرگداشت شهید مطهری نیز، ضمن بیان برنامه‌های مختلف این دانشگاه در سراسر کشور به مناسبت فرارسیدن سالروز شهادت شهید مطهری، از تجلیل از مقام شامخ اساتید در بیش از ۴۰۰ واحد دانشگاهی به مناسبت روز معلم خبر داد.

زینالی نماینده جهاد دانشگاهی در ستاد بزرگداشت شهید مطهری نیز با اشاره به برنامه‌های پیش بینی شده از سوی جهاد دانشگاهی به مناسبت فرارسیدن سالروز شهادت شهید مطهری، از برگزاری همایشی با حضور چهره‌های بین‌المللی پیرامون اندیشه‌های شهید مطهری در خصوص فلسطین خبر داد.

شایانفر معاون عقیدتی سیاسی سازمان بسیج مستضعفین نیز با بیان اینکه برنامه‌های سازمان بسیج مستضعفین در هفته عقیدتی سیاسی و مقام معلم سال جاری، از روز شنبه ۸ اردیبهشت تا روز جمعه ۱۴ اردیبهشت در سه سطح اجرایی، عملیاتی و راهبردی پیش‌بینی شده است، گفت: رویکرد بسیج در پیاده‌سازی برنامه‌های گرامیداشت هفته عقیدتی سیاسی، «جهاد تبیین»، «جهاد خدمت» و «جهاد امیدآفرینی و نشاط در جامعه» است؛ همچنین با عنایت به شخصیت جامع‌الاطراف شهید مطهری، شعار «بسیج، تعالی معرفتی، نشاط معنوی» را برای هفته عقیدتی سیاسی در نظر گرفته‌ایم.

وی با بیان اینکه قریب به ۴۰ هزار پایگاه مقاومت، ۶ هزار حوزه مقاومت، ۶۰۰ ناحیه و سپاه‌های شهرستانی و همچنین کلیه سپاه‌های استانی، برنامه‌های گسترده‌ای را به مناسبت سالروز شهادت شهید مطهری پیش‌بینی کرده‌اند که این برنامه‌ها از امروز در سراسر کشور آغاز خواهند شد، گفت: حضور مردمی و اجرای چندین ویژه برنامه در محل زادگاه، محل شهادت و جوار مزار شهید مطهری، از جمله رویدادهایی است که طی هفته جاری شاهد آن‌ها خواهیم بود.

صادقی نماینده وزارت کشور در ستاد بزرگداشت شهید مطهری نیز در این جلسه با اشاره به نظرات و دیدگاه‌های شهید مطهری در باب آسیب‌های اجتماعی، به ذکر برخی نکات در رابطه با تعامل وزارت کشور و معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه در موضوع کاهش آسیب‌های اجتماعی پرداخت.

شبرنگ نماینده سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در ستاد بزرگداشت شهید مطهری نیز از فعالیت‌های صورت گرفته در خانه موزه شهید مطهری گزارشی را ارائه کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین رنجبر شیرازی نماینده سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ستاد بزرگداشت شهید مطهری نیز در این جلسه، ضمن بیان خاطراتی از جلسات سخنرانی شهید مطهری در حسینیه ارشاد، گفت: نمایندگی‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ۶۰ کشور جهان، برنامه‌های ویژه‌ای را به مناسبت سالروز شهادت استاد مطهری پیش‌بینی کرده‌اند؛ همچنین ما در انتشارات بین‌المللی الهدی، چندین کتاب شهید مطهری را به زبان‌های مختلف دنیا ترجمه و به کشورهای مختلف عرضه کرده‌ایم.

متین‌پور نماینده بنیاد شهید و امور ایثارگران در ستاد بزرگداشت شهید مطهری نیز بیان داشت: امروز در بنیاد شهید نگاه ما این است که مراسم گرامیداشت شهید مطهری به یک آئین ثابت اندیشه‌ورزی تبدیل شود.

حجت‌الاسلام احدی نماینده وزارت ورزش و جوانان در ستاد بزرگداشت شهید مطهری نیز با اشاره به برخی برنامه‌های پیش‌بینی شده از سوی این وزارتخانه به مناسبت سالروز شهادت شهید مطهری، از آغاز دوره تربیت مربی فرهنگی طی هفته جاری و همچنین دوره اخلاق حرفه‌ای ویژه ملی‌پوشان رشته‌های مختلف ورزشی خبر داد و گفت: بخشی از مطالبی که قرار است در این دوره‌ها به حاضرین ارائه شود، برگرفته از اندیشه‌های استاد مطهری خواهد بود.

کاظمی نماینده سازمان صداوسیما در ستاد بزرگداشت شهید مطهری نیز در این جلسه، از راه‌اندازی پویش «معلم خوب» در رسانه ملی و پخش دو مستند با موضوع شهید مطهری از شبکه‌های مختلف سیما طی روزهای آتی خبر داد.

مطهر پارسا نماینده بنیاد علمی و فرهنگی شهید مطهری نیز در این جلسه، به ارائه گزارشی از فعالیت‌های صورت گرفته توسط این بنیاد در طول سال گذشته پرداخت و گفت: برگزاری جلسات مستمر نقد و نظر پیرامون آثار و اندیشه‌های شهید مطهری، یکی از رویه‌های ثابت بنیاد علمی و فرهنگی شهید مطهری در طول سال است.

وی همچنین خواستار استفاده حداکثری متولیان امر از اندیشه‌های شهید مطهری در باب اقناع افکار عمومی پیرامون مقوله عفاف و حجاب شد.

کد خبر 6089800